Według badań przeprowadzonych w 2016 roku wynika, że nawet co czwarte polskie dziecko zmaga się z niedoborem żelaza. Wynika to przede wszystkim z nieodpowiedniego żywienia, a niestety nie wszyscy zdają sobie sprawę jak poważne mogą być konsekwencje zbyt małej podaży żelaza w diecie dla zdrowia i rozwoju dziecka.
Spis treści
- Przyczyny niedokrwistości z niedoboru żelaza u dziecka
- Kto jest szczególnie narażony na niedobór żelaza?
- Jakie są konsekwencje niedoboru żelaza u niemowląt i dzieci?
- Niedokrwistości z niedoboru żelaza – objawy
- Diagnostyka niedokrwistości z niedoboru żelaza u dziecka
- Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza
- Dieta bogata w żelazo
Niedokrwistość, czyli inaczej anemia jest często spotykanym zaburzeniem, z którym mamy do czynienia, gdy liczba czerwonych krwinek jest niższa od norm laboratoryjnych lub występuje niskie stężenie hemoglobiny we krwi.
Wyróżniamy wiele przyczyn anemii. Niedobory żelaza należą do najczęstszych przyczyn niedokrwistości. Żelazo jest niezbędne do tworzenia hemoglobiny, która jest cząsteczką przenoszącą tlen w czerwonych krwinkach. Kiedy zapasy żelaza są niskie, produkcja hemoglobiny jest zaburzona, co prowadzi do mniejszej liczby czerwonych krwinek.
Przyczyny niedokrwistości z niedoboru żelaza u dziecka
Niedokrwistość z niedoboru żelaza może być spowodowana przez:
- Diety ubogie w żelazo — źródłem żelaza jest dieta, jednak tylko 1 mg żelaza jest wchłaniany na każde 10 do 20 mg spożytego żelaza. Wcześniaki mają niskie zapasy żelaza i na ogół wymagają wczesnej suplementacji żelaza.
- Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo i zwiększona produkcja czerwonych krwinek zachodzą w czasie intensywnego wzrostu dzieci i młodzieży.
- Utrata krwi — Utrata krwi może powodować spadek żelaza, czego konsekwencją jest niedokrwistość. Do przyczyn utraty krwi należą choroby żołądkowo-jelitowe, takie jak nieswoiste zapalenie jelit, ale również krwawienie miesiączkowe oraz oczywiście urazy.
- Problemy wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania układu przewodu pokarmowego — złe wchłanianie żelaza jest powszechne po niektórych operacjach żołądkowo-jelitowych. Większość żelaza przyjmowanego z dietą jest wchłaniana w górnej części jelita cienkiego. Wszelkie nieprawidłowości w przewodzie pokarmowym takie jak na przykład zapalenie błony śluzowej, mogą zmienić wchłanianie żelaza i spowodować niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Kto jest szczególnie narażony na niedobór żelaza?
Niedokrwistość z niedoboru żelaza może dotyczyć każdego. Niektórzy są jednak bardziej narażeni na anemię. Do osób tych należą:
- osoby na dietach roślinnych;
- wcześniaki;
- noworodki z ciąż mnogich;
- noworodki z anemią stwierdzoną po porodzie;
- noworodki, które w trakcie porodu utraciły krew;
- noworodki po konflikcie serologicznym.
W zależności od przyczyny suplementacja żelazem jest obligatoryjna lub należy ją rozważać biorąc pod uwagę dodatkowe czynniki, jak dieta, aktywność fizyczna, zapotrzebowanie wynikające z wzrastania.
Przeczytaj także: Kim jest radiolog dziecięcy i czym się zajmuje?
Jakie są konsekwencje niedoboru żelaza u niemowląt i dzieci?
W przypadku niemowląt niedokrwistość najczęściej dotyka dzieci między 6., a 20 miesiącem życia. Należy pamiętać, że dziecko po 1 roku życia ma 4 krotnie większe zapotrzebowanie na żelazo niż osoba dorosła. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci spożywały produkty o wysokiej wartości odżywczej.
Niedobór żelaza skutkuje zaburzeniami koncentracji, problemami rozwoju funkcjami poznawczych, obniżeniu sprawności fizycznej, zaburzeniami odporności. Badania wykazały, że niedobór żelaza we wczesnych okresach rozwoju, czyli u niemowląt i małych dzieci skutkuje gorszymi wynikami uczenia u tych dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Niedokrwistości z niedoboru żelaza – objawy
Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza w większości są niespecyficzne, czyli są charakterystyczne dla wielu chorób. Każde dziecko może prezentować inne objawy lub nasilenie tych objawów może różnić.
Objawy mogą obejmować:
- bladość skóry i śluzówek;
- drażliwość
- brak energii lub szybką męczliwość – osłabioną tolerancję wysiłku
- przyspieszone tętno (tachykardia)
- ból języka
- powiększona śledziona
- zaburzenia łaknienia objawiające się chęcią spożywania nietypowych substancji, takich jak na przykład gleba
- osłabiony apetyt
- łamliwość włosów i paznokcie.
Diagnostyka niedokrwistości z niedoboru żelaza u dziecka
Diagnostykę niedokrwistości niedoboru żelaza rozpoczyna się od dokładnego wywiadu uwzględniającego wywiad okołoporodowy i zwyczaje żywieniowe dziecka i rodziców. Istotne jest oczywiście badanie fizykalne, a ostateczną diagnozę stawia się na podstawie wyników badań krwi.
Biopsja aspiracyjna szpiku kostnego jest konieczna jedynie w wyjątkowych sytuacjach. O konieczności wykonania szczegółowych badań decyduje hematolog.
Sprawdź również: Jak wzmocnić odporność dziecka?
Leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza
Dobór leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza zależy od wielu czynników. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na przyczynę niedokrwistości. Czasami leczenie sprowadza się jedynie do modyfikacji nawyków żywieniowych, ale czasami leczenie wymaga suplementacji.
Suplementy żelaza można przyjmować przez kilka miesięcy, aby zwiększyć poziom żelaza we krwi. Mogą one jednak powodować podrażnienie żołądka objawiające się bólem brzucha i zabarwienie stolca na czarno.
Suplementy żelaza powinny być przyjmowane na pusty żołądek, mogą być popijane z sokiem pomarańczowym w celu zwiększenia wchłaniania. Nigdy nie decyduj o suplementacji samodzielnie. Zawsze skonsultuj się z lekarzem przed wprowadzeniem leczenia.
Dieta bogata w żelazo
Spożywanie produktów bogatych w żelazo jest pomocne w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza. Dobrymi źródłami żelaza są:
- mięso — zwłaszcza wołowina, wieprzowina, jagnięcina, wątróbka i inne podroby;
- liściaste warzywa z rodziny kapustowatych — brokuły, jarmuż, rzepa i kapusta;
- rośliny strączkowe, takie jak fasola, groch, soczewica i ciecierzyca;
- pełnoziarnisty chleb;
- produkty wzbogacone w żelazo np. kaszki.
Wybierając roślinne źródła żelaza warto łączyć je ze źródłami witaminy C, aby zwiększyć wchłanianie żelaza niehemowego występującego w produktach roślinnych.
Jeśli Twoje dziecko wykazuje objawy niedoboru żelaza zgłoś się do Gabinetu Pediatrycznego w Poznaniu. Wizyta u pediatry pozwoli rozwiać wszelkie wątpliwości i w razie anemii zadbać o odpowiedni rozwój Twojego dziecka.
Źródła:
1.Weker H., Socha P. i wsp., Raport: Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia, Instytut Matki i Dziecka, 2016
2. Szajewska H, Socha P i wsp, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, STANDARDY MEDYCZNE /PEDIATRIA 2014 T. 11;321-338
3.Chmielewska A., Suplementacja żelazem u dzieci – aktualny stan wiedzy, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA: 2018:T.15 :285-292
4.Caroline A.Hasting, Joseph C.Torkildson , Anurag K, Agrwal, Handbook oh Pediatric Hematology and Oncology. Children’s Hospital of Center Oakland
