Szmer na sercu u dzieci i u noworodków

 Jednym z najistotniejszych wyzwań w praktyce pediatry jest prawidłowa ocena układu krążenia małego pacjenta. Bardzo ważnym zadaniem lekarza opiekującego się pacjentem na co dzień jest rozpoznanie objawów kardiologicznych związanych z rozwojem dziecka (szmer na sercu):

• w wieku noworodkowym głównie – wrodzonej wady serca,
• w okresie dojrzewania – nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, zmniejszenie wydolności fizycznej, pierwszych symptomów otyłości.

 W przypadku wystąpienia podejrzeń takich chorób, ważne jest określenie wskazań i pilności przeprowadzenia pełnej diagnostyki kardiologicznej.

Szmer na sercu – wśród najczęstszych objawów chorób serca

Do kardiologa kierowane są dzieci najczęściej ze szmerem na sercu, ale także dzieci z niejednoznacznymi objawami sugerującymi choroby związane z sercem. Wśród takich objawów można wyróżnić: 

• zsinienie dziecka podczas płaczu, 
• kłucia i bóle w klatce piersiowej, 
• zasłabnięcie, 
• omdlenie, 
• częste infekcje dróg oddechowych, 
• zaburzenia rozwoju. 

Choroby układu krążenia można by pomyśleć, że dotyczą jedynie osób dorosłych.

Oczywiście tak nie powinno być w przypadku wrodzonych wad serca. Te rozpoznaje się zaraz po urodzeniu, a aktualnie dzięki rozwoju diagnostyki prenatalnej można wykryć już w czasie ciąży i stwierdzić czy dziecko będzie miało wadę serca lub zaburzenia rytmu serca. Niemniej jednak choroby cywilizacyjne dotyczące w głównej mierze dorosłych takie jak: nadciśnienie tętnicze, otyłość, cukrzyca – to choroby, z którymi spotykamy się coraz częściej w gabinetach pediatrycznych. I to powoduje, że kładziemy największy nacisk na profilaktykę.

Sprawdź także: Kardiolog dziecięcy – czym się zajmuje?

Na zdrowie serca dziecka ważny wpływ ma okres ciąży

Rozpoczynając od czasu ciąży – bardzo ważne jest odpowiednie odżywianie i środowisko w którym przyszła mama przebywa.  Ruch, codziennie spacer minimum 30-minutowy, odżywianie, szczególnie świeże warzywa, ale także tłuszcze – „te zdrowe” z avocado, oleju lnianego tłoczonego na zimno. Unikanie dużych skupisk ludzkich, szczególnie w okresie największych infekcji, unikanie palaczy. Systematyczne wizyty u ginekologa. To bardzo ważne zachowania, które uważamy z punktu widzenia lekarza nietrudno spełnić, a mają niesamowicie ważny wpływ dla rozwoju dziecka.

Szmer na sercu – badanie u neonatologa

Po urodzeniu bardzo ważne jest aby dziecko było zbadane przez neonatologa/pediatrę. Jeżeli lekarz wysłucha szmer na sercu, zauważy, że dziecko sinieje, męczy się podczas jedzenia, poci się, nie przybiera na masie ciała – to wszystko jest wskazaniem do konsultacji kardiologicznej. Bardzo ważne jest karmienie piersią, oczywiście są sytuacje, kiedy mama nie ma pokarmu bądź dziecko nie toleruje pokarmu matki – należy wówczas wprowadzić hydrolizaty mleka – ale o  tym wszystkim powinien decydować lekarz pediatra.

Następnie dietę dziecka poszerzamy, w PWPEDIATRIA zalecamy wprowadzanie nowych pokarmów po ukończeniu 5 miesiąca życia. Wcześniejsze poszerzenie diety może przyczynić się do otyłości i nadciśnienia tętniczego w wieku dojrzewania – czyli jest to moment kiedy po raz kolejny (poza okresem ciąży) należy działać profilaktycznie.

Przeczytaj również: Unaczynienie mięśnia sercowego i budowa serca

Odpowiednia dieta wśród kluczowych aspektów wpływających na zdrowie serca

Kolejną bardzo istotną rzeczą jest jakość wprowadzanego jedzenia. Nie mówimy, że należy wszystko gotować samemu, jednak uważać należy na skład słoiczków i kaszek. Niestety nie czytamy uważnie etykiet na opakowaniach produktów  (skoro jest napisane, że kaszka jest dla niemowląt , a do tego ma napisane „bio”, to nie mamy już takiej potrzeby). Niestety aż 70% kaszek w sklepach zawiera znaczne ilości cukrów. Bardzo ważne jest aby skrupulatnie zapoznawać się ze składem kupowanego pożywienia dla naszych dzieci. W ten sposób unikniemy skutków nadmiernej podaży cukru u malucha, który ma jeszcze niedojrzały układ pokarmowy. Co więcej dzieci które maja ograniczany cukier zdecydowanie mniej chorują.

Problem otyłości u dzieci

Problem nadmiernej masy ciała występuje już u małych dzieci. Światowa organizacja zdrowia alarmuje, że jeśli obecne trendy utrzymają się, to do 2025 roku na świecie będzie ok. 70 mln dzieci w wieku 1- 5 lat z nadwagą. Na podstawie dostępnych badań można określić, że w Polsce problem nadwagi i otyłości dotyczy około 10% dzieci 1-3 lat, 30% dzieci w wieku wczesnoszkolnym i niemal 22% młodzieży przed 15 rokiem życia. Pamiętajmy, że to co jemy jest bardzo istotne. Jeśli zjemy frytki, chipsy i popijemy coca-colą – będziemy czuć się dobrze przez 30-40min. Potem będzie nam ciężko na żołądku, a za 2 godziny będziemy ponownie głodni.  W przypadku gdy zjemy tak raz w miesiącu to nie będzie to wielkim grzechem. Ale jeśli nasze dziecko je w podobny sposób minimum 2-3 razy w tygodniu, to właśnie takie jedzenie przyczynia się do miażdżycy naczyń – a dalej do nadciśnienia tętniczego, otyłości, cukrzycy, a nawet zawału serca w młodym wieku.

Świadome odżywianie

Z punktu widzenia pediatry należy jak najwięcej wiedzy przekazywać rodzicom. Choćby po to, aby wiedzieli, że talerz powinien składać się w ¾ z warzyw. Natomiast mięso powinniśmy jeść 2x w tygodniu. Niezwykle ważnym elementem diety powinny być także ryby. Dobrze podawać dzieciom surowe warzywa – marchew, papryka, pomidory. Należy pamiętać o ruchu – dzieci powinny mieć czas na spacer/rower/rolki.

Problem nadwagi i otyłości dotyczy też niemal co trzeciego 8-latka (badanie COSI, 2016). U starszych dzieci i młodzieży nie jest znacząco lepiej. Najnowsze (2018 r.) wstępne wyniki badania zachowań zdrowotnych młodzieży w wieku 11-15 lat (międzynarodowe badanie HBSC, w którym od wielu lat uczestniczy również Polska) wskazują, że nadmierna masa ciała występuje u 29,7% chłopców i 14,3% dziewcząt (wg kryteriów WHO, 2007).

Jak zapobiegać chorobom serca i otyłości?

Dane dotyczące nadwagi i otyłości nas – pediatrów i kardiologów dziecięcych przerażają. Zatem zbliża się wiosna- gotujemy warzywa na obiad i biegniemy na rower z dzieckiem. Czas na to powinien znaleźć każdy rodzić, bo to też jest forma „ leczenia ”. Jest to profilaktyka, czyli zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka!

Przejdź na stronę główną: Kardiolog dziecięcy Pozna